Datownik: Sędziszów[1] 13.8 1914

Stempel: brak

Nadawca: Tadeusz Rawski, Einj Freiw[2] des F.K.R nr 3. Bt 3, Feldpostamt nr 72

Adresat: Jaśnie Wielmożny Pan Michał Rawski, C.k Radca Namiestnictwa

w Jarosławiu c.K Starostwo

Kochani Rodzice!

Nie otrzymuję odpowiedzi na mój list i kartkę ale sądzę że temu winna powolność poczty polowej. Co słychać w domu? Tato musi mieć pewno moc zajęcia. Mnie się na razie powodzi lepiej niż w pokoju. Przyjmowani jesteśmy wszędzie bardzo życzliwie. Co robi Staszek? Pewno znowu rysuje drogę Maya.

Ściskam wszystkich i pozdrawiam,

Tadeusz

---

[1] Kolejna kartka wysłana została z Sędziszowa, do którego pułk dostał się pociągiem z Podgórza. Pisze o tym Tadeusz w późniejszej korespondencji ( 4.II.1915) do swojego brata Staszka. Pułk maszerował przez Kolbuszową, San przekroczył jeszcze w Galicji.

[2] Einjährig-Freiwilliger - Jednoroczny ochotnik (niem. Der Einjährig-Freiwilliger, wcześniej der Einjährige) – w armii austro-węgierskiej, niemieckiej i pruskiej osoba, mająca wykształcenie średnie (matura) lub wyższe, która zgłosiła się samodzielnie do służby wojskowej.

3 Pułk Armat Polowych Austro - Węgier

Wojna zastała Tadeusza w koszarach w Dąbiu koła Krakowa w 3 Feldkanonenregiment (3 Pułku Armat Polowych Austro-Węgier) - utworzonym w 1892 r. Pułk ten podlegał pod I Korpus, 1 Brygada Artylerii Polowej. 

Wśród żołnierzy 47% stanowili Polacy, 28% Niemcy, 20% Czesi, 5% inne narodowości min. Węgrzy.W 1914 roku dowódzcą był Paweł Cyrus- Sobolewski. Koszary na poniższej mapie zaznaczone na zielono znajdują się teraz przy ulicy Mogilskiej i Kosynierów.Na terenie koszar jest teraz Wojewódzka Komenda Policji w Krakowie. Niektóre z baraków zachowały się wyśmienicie i są nadal wykorzystywane. 

Pocztówka prezentująca koszary 3 Pułku Armat Polowych Austro - Węgier

Mapa Krakowa z 1906 roku

Pocztówka prezentująca koszary 3 Pułku Armat Polowych Austro - Węgier

Strona z Szematyzmu dla królewsko - cesarskie Armii i dla królewsko - cesarkiej Marynarki Wojennej 1909 

                     Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1909

Strona z Szematyzmu dla królewsko - cesarskie Armii i dla królewsko - cesarkiej Marynarki Wojennej 1914

Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1914

List bez  koperty, bez daty, prawdopodobnie  z początku sierpnia 1914

Kochani Rodzice!

Donoszę, że posełkę dostałem dzisiaj i że bielizny będę miał dość, bo więcej nie mam gdzie zabrać. Pieniądze dostałem jeszcze przed wyjazdem po konie i więcej nie potrzebuję a jak będę potrzebował to napiszę. List także dostałem. Bielizna, która przyszła do domu to już dawno wysłana, ale ja chciałem jeszcze we czwartek wysłać do domu koc, jasiek, trzewiki, ale pozostawiłem to w Dąbiu na poczcie, bo do osób cywilnych nie przyjmują posełek. W tej posełce jest list. Naczelnik poczty powiedział, że jak tylko otworzą ruch tak to wyśle. Nie wiem także skąd się wzięła bielizna moja u Pani Schönowitz, która mi pisała żebym odebrał listy i bieliznę z domu. Odpisałem jej jednak że nie mogę przyjść i że więcej bielizny nie mam gdzie zmieścić.

Jestem więc teraz bardzo dobrze zaopatrzony bo sam kupiłem sobie 2 pary skarpetek i chustek na każdy wypadek a oprócz tego 2 garnitury komiśnej[1] bielizny. Proszę mi jednak już nic nie wysełać chyba aż napiszę. Za czekoladę dziękuję. Właśnie chciałem sobie kupić na zapas ale już tą dostałem. Buty mam nowe komiśne, ogromnie mocno żółte smaruje się je tylko wazeliną i są bardzo dobre na mokro. Na razie jestem we własnym mundurze, bo wygodniejszy i na gorąco lepszy. Później na zimno mogę wziąć komiśny, czy Kopecki[2] jest jeszcze w Jarosławiu? Czartoryski[3] musiał tyż pewnie narokować[4] do wojska. Wyobrażam sobie co Tatuś ma roboty. Jak byłem w Wadowicach widziałem się w starostwie z Panem Pogłodowskim i jeszcze jakimś komisarzem, który się miał niedawno z Tatusiem widzieć. Kazali się obaj kłaniać. Załączam tu równocześnie wzór mojego adresu na cały czas. Naturalnie listy idą otwarte. Nic się nie frankuje.

Dlaczego się mama nie zapytała choćby telefonicznie, czy mnie zastanie w Kasarni? Można sobie było drogi oszczędzić.

Będę pisał zawsze jak znajdę czas. Sądzę że b. często nie ma co pisać bo i tak wiadomości żadnych nie wolno nam wysełać a zdrów jestem jak zwykle.

Dziękuję Wszystkim za pamięć o mnie i posełam ucałowania

Tadeusz

Co robią Jurek i Staszek? Pewno się cieszą że będą mieli długie wakacje. My tu tymczasem będziemy tłuc Moskali.

---

[1] żołnierskiej

[2] Prawdopodobnie chodzi o Stefana Kopeckiego ur.w 1895 we Lwowie, syna Władysława i Idy z domu Turnau, właścicieli majątku Morawsko koło Jarosławia. Podczas I wojny światowej Stefan służył w armii Austro-Węgier. Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku. Slużył w artylerii lekkiej. Został  zamordowany przez NKWD w Charkowie razem ze swoim bratem Adamem Edwardem.

[3] Chodzi o Włodzimierza Alfonsa Czartoryskiego z Pełkiń, urodzonego w 1895 ( równolatka i kolegi szkolnego Tadeusza).

[4] Z lwowskiego – być powołanym do wojska

ZDJĘCIA - RODZINA KEREKJARTÓW

Wanda Kerekjarto

Michał Kerekjarto

rewers zdjęcia

Fotografia bocheńskich notabli, w środku Michał Kerekjarto. fot. Bronisław Wyspiański lata 80-te XIX wieku, własność Muzeum w Bochni sygn.MB/Fot.740

fragment zdjęcia - Michał Kerekjarto

Kamila Kerekjarto

revers zdjęcia wykonanego w zakładzie fotograficznym Awita Szuberta

Awit Szubert

Kamila lat 11, Stanisław lat 8 i Stefan lat 3 ( ?) 

rewers zdjęcia dzieci zrobionego w zakładzie fotograficznym Dawida Habera w Kałuszu 30 sierpnia 1902 roku

                             

Wanda i Michał Kerekjartowie

Zdjęcie wykonane w domu starosty Michała Kerekjarto - przyjęcie weselne syna Władysława, przed 1909 r., for Władysław Gargul Bochnia ( skan z zaproszenia na wykład Janiny Kęsek " Dom na końcu drogi..." wygłoszonego 16 czerwca 2016 roku ) 

Zdjęcie nieopisane jest na nim Kamila Kerekjarto 

Kraków, dnia 4, sierpnia 1914

(List bez koperty)     

Kochani Rodzice!

   Donoszę że dzisiaj już jestem tutaj z powrotem i dowiedziałem się, że tu była mama; wołał mnie Sobolewski[1] do siebie. Trzeba było się zapytać choćby telefonem a nie na niepewne jechać. Ja właśnie byłem wyjechałem z jednym porucznikiem do Wadowic po konie na trzy dni. Widziałem się tam z panem Pogłodowskim[2]. Źle się urządziłem z kuferkiem bo mi go Wujko wziął a ja nie miałem czasu wziąść bielizny, bo myślałem, że prędzej wrócę z Wadowic niż Wujko go weźmie. Proszę, więc mi posłać( albo, jeśli to w Bochni jest to niech z tamtąd wyszlą) 1 białą i 1 kolorową koszulę, 2 pary kalesonów, 3 pary skarpetek, i ze cztery chusteczek. Proszę adresować do 3go regim. na Dąbie[3] to w każdym razie do mnie dojdzie( nie express).Proszę się także poinformować o poczcie polowej, żeby później marek na darmo nie lepić. Na fotografowanie nie mam czasu, zresztą jestem raz fotografowany w Ołomuńcu przy skoku na koniu. Pieniędzy mi nie trzeba. Prokschowi zapłaciłem już wszystko i załączam rachunek. 

Naturalnie, że będę pisał o ile będę miał czas.Całuję i ściskam wszystkich serdecznie Tadeusz

Pewno ...(? nieczytelne odnosi się do matki) znowu niepotrzebnie zabierała czas p. Sobolewskiemu.Proszę mi przysłać jeśli się tam gdzie znajdzie łańcuszek od zegarka, bo właśnie wtedy był w naprawie.

---

[1] Paweł Cyrus-Sobolewski vel Paul Ritter Sobolewski-Cyrus von Sobolów (1863 - 1930) dowódca 3 Pułku Artylerii Polowej (do 14 sierpnia 1915) i dowódcy Brygady Artylerii (do 1 maja 1916). 1 lipca 1917 został przeniesiony w stan spoczynku i równocześnie reaktywowany na czas wojny. W latach 1916-1918 w Okręgu Wojskowym Kraków.

[2] Starosta wadowicki

[3] 3 Pułk Armat Polowych Austro-Węgier; nazwa niemiecka: Feldkanonenregiment 3. 

"The Young Artilleryman and the Great War" blog

This Blog presents the correspondence of Tadeusz Rawski, whom the Great War found in the barracks of the 3rd Field Artillery Regiment in Dąbie, now the district of Krakow. In the family collection of Krystyna Rusin (née Rawska), his cards, letters and a few photographs have been preserved, covering the period from August 1914 to 1920 and some individual ones from later years.

Tadeusz Rawski was born on August 28, 1895 in Brzesko. He was the eldest son of Michał Rawski and Kamila née Kerekjarto. In 1913 he graduated with honors from C.K. Middle School in Jarosław. It states in the School Directorate's report, that he chose a career in the army and to continue his education at the Military Academy.

During the First World War he fought in the 3rd Field Artillery Regiment, in the Carpathians and Italy. After the end of the war, in November 1918, he joined the Polish Army. As a lieutenant, he participated in the Polish-Bolshevik war of 1919-1920 in the ranks of the 4th Field Artillery Regiment. For bravery shown on the battlefield, he was awarded the Virtuti Militari Order class 5.

He continued his service in the Polish Army as a quartermaster of the 4th Field Artillery Regiment in Inowrocław, then as the commander of a squadron in the 30th Light Artillery Regiment in Włodawa before becoming the deputy commander of the regiment in the 7th Heavy Artillery Regiment in Poznań in Sołacz.

             In the period from November 20, 1935 to August 27, 1939 he commanded the 12th Light Artillery Regiment in Zolochiv. From August 28, 1939, he was the commander of the divisional artillery of the 12th Infantry Division and fought in this position during the September 1939 campaign. After the Campaign of 1939 he made his way through Hungary to France, where he served in the Polish Armed Forces and after the fall of France in June 1940, he managed to get to Great Britain . He was, among other roles, commander of the 7th Light Artillery Squadron in the 7th Infantry Brigade Squadron, then in the Artillery Training Center.

              After the war, he remained in Great Britain and lived in Mickley, Shirland in Derby. He worked as a surveyor until he retired. Tadeusz died on January 5, 1973, his ashes were brought to Poland and placed at the cemetery in Maków Podhalański.

TADEUSZ RAWSKI -postać autora listów z frontu.

Blog prezentujący korespondencję Tadeusza Rawskiego, którego Wielka Wojna zastała w koszarach 3 Pułku Armat Polowych w Dąbiu, teraz dzielnica Krakowa. W zbiorach rodzinnych Krystyny Rusin z domu Rawskiej zachowały się kartki, listy i nieliczne fotografie , które obejmują okres od sierpnia 1914 do roku 1920 i pojedyncze z lat późniejszych.

Tadeusz Rawski urodził się 28 sierpnia 1895 roku w Brzesku. Aktu chrztu dokonał proboszcz parafii w Brzesku ks.Stanisław Dylski, chrzestnymi byli Michał i Wanda Kerekjartowie. Obstetrix ( akuszerka ) Katarzyna Woźniak. 

Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Brzesku -  Księga urodzeń 1890-1901, Archiwum Narodowe w Krakowie Oddział w Bochni  link 

Tadeusz był najstarszym synem Michała Rawskiego i Kamili z domu Kerekjarto. W 1913 roku z wyróżnieniem ukończył C.K.Gimnazjum w Jarosławiu.Jako przyszły zawód w sprawozdaniu Dyrekcji wybrał dalszą naukę na Akademii Wojskowej. 

Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Jarosławiu za rok szkolny 1913 link

Walczył w I wojnie światowej w 3 Pułku Artylerii Polowej m.in w Karpatach i we Włoszech. Po zakończeniu wojny w listopadzie 1918 roku dołączył do Wojska Polskiego. W stopniu porucznika  brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920 w szeregach  4 Pułku Artylerii Polowej.  Za męstwo okazane na polu walki odznaczony został Orderem Virtuti Militari kl. 5. 
             Po wojnie zweryfikowany w stopniu kpt. sł. st. art. z starszeństwem od 1 VI 1919 dowodził baterią. W 1923 pełnił obowiązki d-cy II dywizjonu. Awansowany do stopnia mjr-a sł. st. z starszeństwem od 1 VII 1923. W 1924  był d-cą III dywizjonu. Przesunięty po 1925 na stanowisko kwatermistrza 4 Pułku Artylerii Polowej w  Inowrocławiu. 
             Przeniesiony w kwietniu 1929 do 30 Pułku Artylerii Lekkiej we Włodawie na stanowisko d-cy dywizjonu. Do stopnia ppłk-a sł. st. art. awansowany 1 I 1931.

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych

 Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 122.

Przeniesiony w marcu 1932  z 30 pal do 7 Pułku Artylerii Ciężkiej w Poznaniu na Sołaczu na stanowisko z-cy d-cy pułku, a w okresie od 18 IV – XI 1935 był p. o. d-cą 7 pac. 
                        

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych

 Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 237

Poświęcenie świetlicy 7 Pułku Artylerii Ciężkiej w Poznaniu, zorganizowanej przez Oddział Polskiego Białego Krzyża w Poznaniu. Zastępca dowódcy pułku ppłk Rawski (1 z lewej w 1 rzędzie) 

nac

Tadeusz Rawski w koszarach na Sołaczu w Poznaniu - fotografia ze zbiorów rodzinnych.

             W okresie od 20 XI 1935 do 27 VIII 1939 dowodził 12 pal. Do stopnia płk-a sł. st. art. awansowany 19 III 1938. Od 28 VIII 1939 był d-cą artylerii dywizyjnej 12 DP i na tym stanowisku walczył podczas kampanii wrześniowej 1939. Po zakończeniu kampanii wrześniowej 1939 przedostał się przez Węgry do Francji, gdzie służył w Polskich Siłach Zbrojnych a po upadku Francji w VI 1940 przedostał się do Wielkiej Brytanii. Był m. in. d-cą 7 Dywizjonu Artylerii Lekkiej w składzie 7 Kadrowej Brygady Piechoty, potem w Centrum Wyszkolenia Artylerii.

              Po wojnie pozostał w Wielkiej Brytanii, mieszkał w Mickley, Shirland w hrabstwie Derby. Do przejścia na emeryturę pracował jako inspektor ( surveyor). Zmarł 5 stycznia 1973 roku. Prochy Tadeusza zostały przywiezione do Polski i złożone na cmentarzu w Makowie Podhalańskim.